MIEJSKIE PRZEDSZKOLE NR 1 "BAJKA" W DĘBLINIE

Bardzo ważnym elementem wpływającym na rozwój dziecka jest twórczość plastyczna.

"Twórczość to zdolność do wszelkiego rodzaju wytworów lub pomysłów, które są w zasadzie nowe lub nowatorskie i nie były uprzednio znane osobie wytwarzającej"- (Drevdahl).

Twórczość ta nie musi być celowa, ale nie może to być jałowe fantazjowanie, chociaż nie musi mieć bezpośredniego praktycznego zastosowania albo też być doskonałym lub skończonym wytworem.

Twórczość  plastyczna jest jedną z form wychowania estetycznego, które wiąże się

 z pierwszym tworzeniem i pierwszym przeżywaniem sztuki, a także z zaspokojeniem potrzeby estetycznej u dzieci. Wychowanie plastyczne w przedszkolu odgrywa szczególną rolę, gdyż rozwija i wzbogaca możliwości artystyczne dziecka. Właściwie wybrana technika ma ogromny wpływ na zainteresowania pracą plastyczną, pobudza do twórczego działania i do ekspresji. Ponieważ dzieci często mają problemy z werbalnym wyrażaniem swoich uczuć, dlatego rozwijanie ekspresji plastycznej, przy pomocy różnorodnych czynników inspirujących, może mieć bardzo pozytywny wpływ na psychikę dziecka, uwalniając je od nagromadzonych, niewyrażonych emocji.   Poprzez rysunek dziecko wypowiada swój stan "wewnętrzny", to co odebrało wszystkimi zmysłami. Aktywność plastyczna rozwija również poczucie estetyki, zwłaszcza wtedy, gdy pozwolimy korzystać dzieciom z różnorodnych materiałów, tworzyw, środków wyrazu: wycinanek, plasteliny, gliny, farb, kredek, flamastrów, kartonów, resztek tkanin itd. W ten sposób rozwijają one swoją wyobraźnię twórczą, ale również odtwórczą, jeżeli ich zadaniem jest przerysowanie jakiegoś przedmiotu czy postaci. Rozwijają się także takie funkcje poznawcze, jak uwaga, pamięć i myślenie konkretno-obrazowe. Dzieci bardzo chętnie wytwarzają różnorodne prace plastyczne, w trakcie ich powstawania zmieniają rzeczywistość obiektywną na subiektywną, wykorzystując do tego celu całą posiadaną wiedzę o otaczającym świecie.

Rysunek dziecka jest obok mowy jedną z pierwszych form ekspresji, jest bardzo ważnym etapem w rozwoju czynności plastycznych.

Dziecko, które często rysuje, ma możliwość kolorowania, ćwiczy sprawność dłoni,  rozwija swoją kreatywność, uczy się trudnej sztuki koncentracji, poznaje kształty i kolory, rozszerza wiedzę o świecie. Wszystko, czego uczy się dziecko, wspomaga rozwój jego pamięci. Dziecko nie zna zasad kompozycji ani reguł sztuki rysunkowej, kiedy rysuje pochłonięte własną czynnością, zafascynowane grą barw, zestawem form, działa pod wpływem własnych impulsów i bodźców wewnętrznych.

Każde dziecko we własnym tempie rozwija zdolności manualne jednak warto mieć wiedzę dotyczącą etapów rozwoju rysunku naszych dzieci.

Rozwój rysunku dziecka w wieku od 2 lat do 6 lat

2-latki – (bazgroty)

Dziecko w tym okresie zafascynowane jest czynnością rysowania jako ruchem, nie próbuje odtworzyć widzianego otoczenia. Małe dziecko zazwyczaj trzyma ołówek całą dłonią i kreśli linie chaotyczne, delikatne, nikłe, które nic nie przedstawiają – stanowi to jedynie doskonałe ćwiczenie dla ruchów ręki i spostrzegania. Rysuje ruchami zamaszystymi, wykracza poza kartkę . U dzieci powyżej 2,5 lat życia pojawiają się małe rysuneczki zygzaków, spiralek, plamek, kreseczek. Dziecko zaczyna rysować poziomo, następnie pionowo, ukośnie, zaczyna kreślić półokręgi, a na samym końcu koło, zgodnie z przeciętnym tempem rozwoju grafomotorycznego dzieje się to między  2,5 a 3 rokiem życia.

3-latki

W wieku 3 lat dziecko zwykle zaczyna stosować chwyt zbliżony do tego, jakim posługują się dorośli. W rysunkach dzieci zaczynają pojawiać się elementy figuralne: kółka, krzyżyki, kwadraty, prostokąty, które w połączeniu z prostymi kreskami i punktami stanowią podstawę przyszłego rysunku. Potrafi rysować ołówkiem na papierze, wykonując koliste ruchy ręki. Kontrola nad własnymi ruchami jest bardzo ważnym osiągnięciem dziecka w tym okresie. W wieku około 3,5 lat zaczynają pojawiać się głowonogi, barwa, kolor kredki zaczyna mieć znaczenie. Dziecko nadaje swoim rysunkom nazwy, chociaż często jeszcze nie przypominają rzeczywistych przedmiotów i istot

4-latki

Od 4 roku zaczynają pojawiać się rysunki tematyczne, które z czasem zaczynają dominować w twórczości dziecka. Dziecko w tym wieku to już mały artysta. Trzyma kredkę mocno i pewnie, porusza nią zginając i prostując palce. Kredka znajduje się w uchwycie 3 palców (kciuka, wskazującego i środkowego), w pobliżu miejsca zatemperowania. Dziecko w tym wieku potrafi zamalować kredkami proste, wyraźne kontury. 4 – latek rysuje rozpoznawalne kształty, wie co chce namalować,

Pierwszym symbolem jaki tworzy dziecko jest: człowiek. Dziecko rysuje postać ludzką jako „schemat”, rysuje tzw. ” głowonogi” – koło oznacza głowę , 2 pionowe kreski nogi, pojawiają się oczy, usta, włosy, ale jeszcze bez dokładnych szczegółów, pojawia się tułów oraz elementy ubrania następnie pojawiają kwiatki stworzone z zamkniętych okręgów, łodygi i listków, pojazdy, słońce, kwiaty, drzewa

Rysunki 4,5 latków zaczynają zawierać coraz więcej szczegółów, rysunki są dokładniejsze i zawierają konkretne barwy.

5- 6 latki

Dziecko w tym okresie jest już zaprawionym rysownikiem, rozmieszcza starannie wszystkie elementy na kartce papieru. Barwy są zgodne z rzeczywistością, pojawiają się elementy krajobrazu, rysunki są barwne. Prawidłowo narysowane są linie, małe elementy, czasem możemy dostrzec zamalowane tło. Rysunki coraz częściej przedstawiają różne sytuacje. Często wzorują się na innych rysunkach, postaciach rzeczywistych lub bajkowych. Pojawia się chęć eksperymentowania z kolorem. Rysują zgodnie z tym co wiedzą a nie z tym co widzą np. kot pije mleko, pies mieszka w budzie itp.

 Zwracają uwagę na szczegóły: postać ludzka zaczyna być proporcjonalna. “Ubrana” czyli zamalowana. Zgodna z płcią. Pojawia się szyja, talia, uszy, stopy, palce. Pojawiają się elementy ubrania ( spódnice, spodnie, koszulki) , włosy, biżuteria. Bardzo często ukazywana jest w ruchu. Dom posiada okna – w oknach firany, kwiaty. Komin, schody przed domem, płot. Samochody posiadają światła, reflektory .Drzewa mają korzenie, gałęzie, liście.

          Wychowanie plastyczne jest koniecznym i nieodzownym czynnikiem wszechstronnego rozwoju dziecka. Kultura przeżyć, ich siła i jakość będą tym bogatsze, im wcześniej dziecko zacznie obcować ze sztuką. Środowisko przedszkolne wpływa nie tylko na rozwój dziecka, ale odgrywa decydującą rolę w uspołecznieniu się grupy. Bardzo ważną rolę na zajęciach odgrywa nauczyciel - nauczyciel innowacyjny, twórczy, poszukujący, otwarty na świat i problemy, który na zajęciach podsuwa dzieciom coraz to nowsze i ciekawsze techniki plastyczne oraz atrakcyjne przybory i materiały.

Głównym jednak motorem pobudzającym aktywność twórczą jest stosowanie ciekawych technik i narzędzi, pozwalających każdemu dziecku na swobodne eksperymentowanie i ujawnienie swojego "Ja". Dzieci rysują i malują, to co je zaciekawia i interesuje. Oglądając przez nie wykonane obrazki, poznajemy tematykę ich zainteresowań oraz poznajemy przedmiot ich wyobrażeń uczuć i myśli - co ma swoje źródło w przeżyciach i doświadczeniach dziecka.

Dziecko rysuje, bo to mu sprawia przyjemność, bo to je bawi.

Dyspozycje twórcze istnieją w każdym z nas, lecz trzeba je tylko w procesie kształcenia obudzić i rozwijać. Pod pojęciem dyspozycji twórczych kryje się przede wszystkim: spostrzegawczość, myślenie twórcze oraz wyobraźnia. Procesy te są podstawowymi elementami struktury uzdolnień plastycznych, dlatego od jakości uzdolnień uzależniony jest poziom wytworów plastycznych.

Wielką rolę w rozwoju procesów poznawczych tego okresu odgrywają emocje i uczucia. Należy pamiętać, że to co jest zabarwione uczuciowo, łatwiej się spostrzega, dłużej i dokładniej, pamięta, tworzy bogatsze treści wyobrażeniowe. Działalność plastyczna łączy w sobie zabawę, naukę i pracę. Należy pamiętać, że każde dziecko ma swój styl w rysunku, tak jak kształt pisma. Działalność plastyczną tak organizujemy, aby umożliwić uczniom wyzwolenie własnych sił twórczych we współdziałaniu z nauczycielem. Wychowawca musi głęboko rozumieć potrzeby psychiczne dziecka, które pragnie uzewnętrznić i przekazać otoczeniu swoje przeżycia.

Podczas własnej pracy twórczej dziecko zaczyna wyrabiać w sobie kryteria oceny dzieła sztuki. Uczy się odczuwać bezinteresowną radość w obcowaniu z pięknym kształtem i kolorem, pragnie tworzenia rzeczy pięknych rośnie zainteresowanie dla wypowiedzi plastycznej. Przeżycia występujące w procesie tworzenia mogą stać się motywacją do dalszych wysiłków, dziecko tworząc odwołuje się do swoich spostrzeżeń, odważniej wyraża swoje sądy, uczy się niezależności myślenia. Ważne jest, by działalność plastyczna dziecka ściśle łączyła się z percepcją otaczającego świata oraz dzieł sztuki, procesy poznawcze i właściwości psychiczne dziecka rozwijają się najintensywniej, jeżeli dziecko obcuje z różnorodnymi zjawiskami i doświadczeniami.

Pozwólmy zatem dziecku tworzyć, poznawać, doświadczać różnych technik plastycznych, a na pewno zaowocuje to w ich przyszłym życiu.

Opracowała: Monika Kowalczyk

Bibliografia:

Szuman St. Sztuka dziecka. Warszawa 1990.

Dymara B., Dziecko w świecie sztuki, Kraków 2014.

Kluska, Zajęcia plastyczne a rozwój przedszkolaka, /Bliżej Przedszkola/ nr 82/83, 2008,